Zoë van Liere, bekend van Moderne hippies en als Professional wild child, bracht onlangs het boek Duurzaam reizen uit. Daar wilden wij natuurlijk meer van weten. Vol enthousiasme vertelde ze ons over haar visie op duurzaam reizen, haar klimaatdepressie en haar vliegdieet.
Waarom heb je dit boek geschreven?
Ik houd enorm van reizen en wil graag avontuurlijk leven. Ik richtte Moderne hippies en een YouTube-kanaal op en werd steeds vaker gevraagd voor persreizen. Tegelijkertijd werd ik steeds bewuster van de impact die wij hebben op de planeet. Na het lezen van het boek 'Hoe gaan we dit uitleggen?' van Jelmer Mommers belandde ik in een klimaatdepressie.
Ik wilde afscheid nemen van mijn reisgedrag, maar dat ging niet, want het was onderdeel van m’n werk.
Ik besloot op pad te gaan in Europa en merkte hoe enthousiast daar door mijn volgers op gereageerd werd. Toen ik een foto deelde van een Duits berglandschap waar ik aan het hiken was, wilden veel volgers weten waar dat was. Op basis van mijn foto’s dachten ze dat ik in Zuid-Amerika zat!
Ik kwam tot de conclusie dat we op een andere manier moeten leren reizen. Op basis daarvan begon ik aan mijn eerste boek. Je hoeft niet ver weg te gaan om het avontuur te vinden. Dat wil niet zeggen dat ik niet meer buiten Europa op vakantie ga. Dat los ik anders op. Ik blijf bijvoorbeeld langer en dan wissel ik die vakanties af met een avontuur in Nederland. Voor de coronacrisis had ik besloten op vliegdieet te gaan. Ik ben lekker in Nederland gebleven dit jaar en kon het erg waarderen.
In je boek deel je vijftien reizen in Europa. Welke is je favoriet?
Een van mijn favorieten is het Sächsische Schweiz-gebergte in Duitsland. Het is relatief onbekend, ook bij Nederlanders, maar toch zo dichtbij. Het is een dagje rijden en ligt vlakbij Dresden, aan de grens met Tjechië. Je bent er echt even in een andere wereld. Zo’n mooi gebied. Het is één van de duurzaamste bestemmingen uit mijn boek, omdat het zo dichtbij is.
Wat versta jij onder duurzaam reizen?
Onder duurzaam reizen versta ik dat we rekening houden met mens, dier en milieu. Ik vind dat ik dan ook gelijk moet zeggen dat dat eigenlijk niet kan. Je bent een wandelende contradictie. Als je dat toe kunt geven, ben je wel al een stukje bewuster van jezelf. Ik denk dat duurzaam reizen dus eigenlijk bewust reizen is. Met dit boek wil ik laten zien dat reizen en bewust leven wél samen kan. En vooral dat het anders kan, door het avontuur wat vaker op te zoeken in je eigen continent.
Wat vind je het leukst aan bewust reizen?
Verbonden zijn met je omgeving, dat vind ik leuk aan bewust reizen. Ik ben sowieso niet de eigenaar van de wereld of van mijn wereld. We moeten het met elkaar doen en ik voel me één als ik het bewust en holistisch aanpak. Dan voel ik me meer verbonden met de natuur, de dieren en de mensen om me heen.
We lazen in je boek over het CO2-budget. Dat vonden we heel interessant. Wat is de reden dat je dit terug hebt laten komen in je boek?
Ik denk dat een CO2-budget inzicht geeft. Ik ben nu nog steeds mijn vluchten uit het verleden aan het compenseren. Dat doe ik niet omdat ik me schuldig voel, maar om me bewust te worden van hoeveel uitstoot die reizen veroorzaakten. Dan zie je dat je al heel snel over die ton CO2 komt (het vakantie-CO2-budget wat we nu per persoon per jaar maximaal kunnen 'uitgeven').
Ik ben dit jaar in Nederland op vakantie geweest, dus ik zit dit jaar keurig binnen m’n budget. Maar ons CO2-budget gaat minder worden als we aan de klimaatdoelstellingen van 2030 willen voldoen. Dus dat betekent dat we allemaal op een andere manier moeten gaan leren reizen. Ik zie dat budget als een tool om ervan bewust te worden hoeveel CO2 we uitstoten anno nu en hoeveel we uit kunnen geven als we aan de doelstellingen willen voldoen.
Kun je eens wat meer vertellen over hoe je het vakantie-CO2-budget kunt inzetten?
Een CO2-budget is in het leven geroepen om het behalen van de klimaatdoelstellingen van 2030 te halen. Op basis van deze tool heeft de Volkskrant met een professor een onderzoek gedaan waarbij ze het specificeerden naar reizen: wat zou ons vakantie-CO2-budget dan zijn en waar moeten we naartoe? Dat ligt nu dus op een ton en over tien jaar is dat de helft minder. Dat is eigenlijk heel weinig.
Voor een ton kun je inderdaad niet zes keer per jaar vliegen.
Nee, je kunt daarmee twee weken op vakantie naar Italië en een weekje wintersporten. Dat valt onder een ton. Het is niet dat je niks meer kan. Ik denk dat die balans belangrijk is en dat we gewoon oké moeten zijn met wat rustiger aan doen. Of anders reizen, zoals met de trein. Dat heeft ook te maken met hoe wij de wereld indelen en hoe wij ons leven indelen. Dat is super gehaast.
Mensen zeggen weleens tegen ons: ik kan niet met de trein op vakantie, want ik heb maar drie weken vrij. Hoe doe jij dat?
Ik ben altijd zelfstandig ondernemer geweest, dus voor mij is dat anders. Ik snap dat als je aan je vakantiedagen vastzit, dat je dan wel bijna het vliegtuig moet nemen. In dit geval kun je gebruik maken van het CO2-budget. Ga bijvoorbeeld één keer in de drie jaar ver op reis met het vliegtuig en zoek het de andere twee vakanties wat dichterbij. Je kunt daarin de balans zoeken. Het is zo makkelijk om een weekendje naar Barcelona te gaan, maar het is juist interessant om ook daarbij na te denken over wat je gaat doen en hoe je dat doet.
Hoe plan jij een reis?
In het boek staat een stappenplan. Als je wat inzicht hebt in de opties wat betreft vervoer, dan kun je beginnen. De keuze van je vervoermiddel hangt natuurlijk ook af van het aantal personen waarmee je reist. Stel je bent met z’n viertjes en je wilt naar Italië, dan is het al beter om met de auto te gaan in plaats van het vliegtuig te pakken. Dus ik kijk nu eerst met hoeveel mensen ik ga.
Je zei dat je in een klimaatdepressie was beland. Wil je daar iets over vertellen?
Na het lezen van het boek van Jelmer Mommers besefte ik dat één van de twee scenario's die hij omschreef het meest realistisch is: de negatieve uitkomst. Ik ging nadenken in wat voor wereld we leven, en werd daar niet bepaald vrolijk van.
Ik wilde hoopvol zijn en vechten voor een betere wereld. Maar dat vechten is keihard en dat kan zorgen voor depressieve gevoelens en gedachtes als: waar doe ik het voor? Vooral als je weinig support krijgt vanuit het systeem. We zijn met zijn allen het systeem, waardoor je als individu niet alles kunt veranderen.
De coronacrisis laat zien dat we de controle even moeten loslaten. En dat is goed want velen beseffen nu dat het even niet anders kan. Hierdoor lijkt de andere manier van reizen door te komen. Dichterbij en langzamer.
Wat zou je de overheid graag zien doen om duurzaam reizen gemakkelijker, toegankelijker en aantrekkelijker te maken?
Het lijkt me fantastisch om een trein-alternatief voor Schiphol te hebben. In plaats van vliegtuigen die af en aan komen, een mega modern station met heel veel arriverende en vertrekkende treinen. Op ieder platform een trein naar een ander land. Veelal nachttreinen, dus je kunt heel makkelijk en snel naar andere landen gaan. Dat zou briljant zijn.
Ik denk dat het niet eens zo'n gek idee is. Als ik het voor me zie, dan denk ik: het is toch heel logisch dat dat er zou zijn. Ik denk ook dat veel mensen het leuk zouden vinden.
Dat mensen nu minder snel voor de trein kiezen vind ik niet raar. Het zit 'm erg in de prijs. In verhouding tot vliegtickets is het duur. Zeker als er van die stunts van vliegmaatschappijen blijven. Nog iets waarvan ik vind dat de overheid dit moet realiseren: belasting heffen op brandstof en vliegtickets. En vervolgens geld pompen in een internationaal treinstation en dus in de internationale treininfrastructuur.
Welke excursie zou je nooit doen?
Ik heb ooit met dolfijnen gezwommen op Curaçao toen ik 18 was en dat zou ik nu nooit meer doen, omdat ik nu weet hoe die wereld in elkaar zit. Heel veel activiteiten rondom dieren op reis zijn niet goed. Daar ben ik me in Zuid-Afrika ook wel bewuster van geworden. Daar gaan boten de zee op zodat mensen vanuit een kooi met haaien kunnen zwemmen. Die haaien blijven op die plekken omdat ze weten dat ze eten krijgen vanuit die kooien. Zo wordt het ecosysteem verstoort. Toerisme heeft zo’n impact op het ecosysteem daar. Dus dierenactiviteiten doe ik eigenlijk niet meer.
Ook geen safari?
Safari's, waarbij ik zelf in een auto zit, doe ik wel. In Afrika draagt het toerisme bij aan de bescherming van het natuurgebied. Nu er geen toeristen zijn, wordt er onwijs veel gestroopt en gaat het heel slecht met sommige natuurgebieden en dieren. Het is natuurlijk helemaal niet goed dat ook dat zo afhankelijk is van toerisme. Ik vind dat die natuurgebieden, hoe dan ook en los van alles, gewoon beschermd moeten worden en dat dat niet afhankelijk moet zijn van toerisme.
Wat vind je een inspirerend initiatief op gebied van duurzaam reizen?
Flightfree, het initiatief dat je op vliegdieet gaat, dat vind ik krachtig. Je ziet via Flightfree hoeveel mensen nog meer op vliegdieet zijn en dat zorgt er voor dat je het gevoel hebt dat je niet alleen bent.
Voel je je wel eens alleen met je gedachtes?
Toen ik in 2015 besloot eerlijke mode te kopen, werd ik neergezet als de raarste van de klas. Dus vanuit de duurzaamheidshoek, of de bewuste hoek, ben je altijd een beetje het zwarte schaap. Gelukkig zie je met initiatieven als Flightfree dat het bewustzijn toeneemt. Alleen je moet wel even je mensen vinden.
Heb je al reisplannen voor komend jaar?
Nee, ik heb nog geen plannen. Door het vliegdieet en door corona blijf ik komende maanden in Nederland. Heerlijk om hier te zijn. Ik heb niet zoveel behoefte om weg te gaan. Maar ik zou het wel leuk vinden om in de lente of zomer een huisje te huren in Italië. Met een groepje met de auto of met de trein, als dat haalbaar is. Misschien met de nachttrein naar Oostenrijk en dan een andere trein naar Italië, zoiets vind ik wel een lekker idee.
Titel: Duurzaam reizen
Auteur: Zoë de Liere
ISBN: 9789021577425
Prijs: €21,99
Kosmos Uitgevers